Giảng dạy đàn Nguyệt tại trường Đại học

Đàn Nguyệt hay còn gọi là Nguyệt cầm (cây đàn hình mặt trăng), đàn Song vận (đàn 2 dây), đàn Kìm (tên gọi từ miền Trung trở vào), là một trong những nhạc cụ thuộc bộ gẩy trong kho tàng những nhạc cụ truyền thống Việt Nam. Là cây đàn được dùng để trình diễn âm nhạc dân gian Việt Nam, với vai trò quan trọng trong dàn nhạc Chèo, ca Huế, Đờn ca Tài tử Nam bộ, trong dàn nhạc của Cải lương… và đặc trưng đàn Nguyệt là nhạc cụ không thể thiếu trong hát Chầu văn. 

Ngay từ lúc xây dựng thương hiệu trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam) năm 1956, đàn Nguyệt đã được đưa vào giảng dạy chính quy tại trường. Cũng từ đây, rất nhiều các nhạc sĩ sáng tác đã viết các tác phẩm cho đàn Nguyệt độc tấu và hòa tấu. Đàn Nguyệt giờ đây không chỉ bó hẹp trong những dàn nhạc truyền thống, sở hữu những bài bản cổ mà còn có mặt trong những dàn nhạc dân tộc đương đại, được ghi nhận là cây đàn độc tấu, độc tấu với dàn nhạc đệm mang các tác phẩm có nội dung, tư tưởng, tìnhcảm của con người đương thời. 

Những tác  phẩm viết cho đàn Nguyệt dù được chuyển từ các ca khúc Việt Nam hay viết cho đàn Nguyệt độc tấu hoặc độc tấu mang dàn nhạc đệm hoặc hòa tấu đều dựa trên chất liệu dân ca Việt Nam hoặc có hơi hướng của âm nhạc dân gian và mang hình thức sáng tác kiểu châu Âu.

Tác phẩm mới đã vỡ hoang được tính năng của cây đàn, tiếp thụ các kỹ thuật cổ truyền như: Các ngón nhấn, nhả, vỗ, vuốt…kết hợp sở hữu các kỹ thuật mới như: Các ngón chạy, vê, acmonique…,đã tạo ra luồng gió mới, càng ngày chinh phục được số đông người nghe và nhu cầu thưởng thức tác phẩm mới viết cho đàn Nguyệt cũng ngày càng tăng lên nhanh chóng. 

Trường ĐH Văn hóa Nghệ thuật Quân đội là trường đại học đa ngành được có mặt trên thị trường ngày 23 tháng 09 năm 1955, sở hữu tên gọi ban đầu là Trường Nghệ thuật Quân đội, tới nay là Trường Đại học VHNTQĐ, sở hữu những cấp học Trung cấp 4 năm, Cao đẳng 3 năm và Đạo học 4 năm. Với chức năng, nhiệm vụ đào tạo với hàng ngũ cán bộ, nhân viên, các nghệ sĩ biểu diễn, nhạc sĩ sáng tác, biên đạo múa chuyên nghiệp, các nhà nghiên cứu âm nhạc, lý luận phê bình, nhà văn, những cán bộ quản lý văn hóa, sân khấu, điện ảnh cho quân đội. Là nơi cung ứng nhân lực cho những đoàn văn công, các binh chủng trong quân đội trong cả nước để biểu diễn dùng cho các chiến sĩ, phục vụ cho nhân dân. Đặc biệt, khoa Nghệ thuật Dân tộc và Miền núi có lực lượng giảng viên có bằng TS, ThS, Cử nhân, một số giảng viên được nhà nước công nhận là NSƯT. Với nhiệm vụ tập huấn hai đối tượng là quân sự và dân sự. Nhiều năm qua đã tập huấn cho các em người dân tộc miền núi, dân tộc ít người, học sinh ở những tỉnh vùng sâu vùng xa. Cụ thể là đào tạo những học viên quản lý văn hóa miền núi, các nghệ sĩ trình diễn những chuyên ngành như: Sáo trúc, Sáo mèo, Khèn bè, kèn Sona, đàn Bầu, đàn Nhị, đàn Nguyệt, đàn Tranh, đàn Tỳ bà, đàn Tính, Bộ gõ dân tộc, đàn T’ưng, đàn K’loong-put… Vì vậy, khi những tác phẩm mới thành lập đã chiếm ngay được vị trí trọng yếu trong đời sống âm nhạc nước nhà đề cập chung và đã mang lại cho chương trình giảng dạy của Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội (VHNTQĐ) một diện mạo mới, khi mà trước kia trong chương trình giảng dạy đàn Nguyệt của trường chỉ sở hữu các bài bản dân ca, nhạc cổ và một số ít các ca khúc chuyển soạn.

Là một người được học đàn Nguyệt chính quy từ Sơ cấp, Trung cấp đến Đại học tại Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam), mang kinh nghiệm giảng dạy, biểu diễn 11 năm trong môi trường Quân đội Nhân dân Việt Nam, với thực tế muốn đáp ứng được nhu cầu thưởng thức âm nhạc của những chiến sĩ cũng như quần chúng trong cả nước, đặc thù là đồng bào và đội viên ta ở những vùng biên giới, hải đảo xa xôi, thì chỉ biểu diễn các bài dân ca nhạc cổ thôi là chưa đủ,mà còn phải trình diễn được rộng rãi các ca khúc quen thuộc, những tác phẩm mới có hơi thở của thời đại. Vì vậy, tôi nhận thấy muốn tăng được chất lượng giảng dạy đàn Nguyệt tại Trường Đại học VHNTQĐ, thì việc xem xét, nghiên cứu những vấn đề liên quan đến giảng dạy tác phẩm mới là cần thiết, nhằm dùng cho mục tiêu đề ra của nhà trường là tập huấn ra các nghệ sĩ, chiến sĩ  biểu diễn theo đúng đường lối Văn hóa Văn nghệ của Đảng ta là “Xây dựng một nền âm nhạc vừa dân tộc vừa hiện đại”. Kiên định mục tiêu đào tạo của Nhà trường “đào tạo mẫu quân đội và xã hội cần, hầu hết hướng về công ty cơ sở, gắn sát sở hữu thực tế xã hội”.